IZHAR

Tenvin ve sakin ﻦْ  

Bazı tecvid kaidelerinin belirlenmesinde önemli bir işaret noktasıdır. Bu noktadan hareketle şu kaideler belirlenir;

IZHAR,  IDGAM, IHVA, IKLAB

                      MEVLANIN DOSTUNA OLAN SEVGİMİZİ İZHAR EDİYORUZ

İZHAR

ْسَلأمٌ عَلَيْكُم
Selamün aleyküm

Selamün aleyküm derken tenvindeki n sesi ile sonra gelen ayn harfinin a sesini birbirine katmadan ayrı ayrı okuruz ki buna izhar denir.

İzhar bir şeyi açığa çıkarmak demektir, tecviddeki manası ise iki sesin birbirine katılmaksızın ayrı ayrı okunmasıdır.

سَلأمٌ derken م   üzerindeki tenvinin içinde saklı ﻦ sesi vardır,

 عَلَيْكُم derken de ﻉ harfi gelmektedir. Tenvindeki ﻦ sesi عَ harfine katılmaksızın ayrı ayrı okunarak izhar edilir.

İzharın tanımı

Her ne zaman ki tenvin veya sakin nun ﻦْ dan sonra aşağıdaki 6 harften biri gelirse ﻦ sesi bu harflere katılmaksızın açık bir şekilde belli edilerek okunur  yani İzhar  edilir. İzhar harfleri de

۱   ﺥ   ح   ﻍ  ﻉ  ھ

Yasin-i şerif’ten bazı izhar örnekleri;

            أقْصَاالْمَدِينَةﻦْﻤِ

منها

Birincide minha derken sakin nun’dan sonra izhar harfi olarak ha gelmiş, ikincide min akselmedineti derken sakin nun’dan sonra izhar harfi olarak elif gelmiş, üçüncüde ise min halfihim derken sakin nun’dan sonra izhar harfi olarak noktalı Ha gelmiş, hepsinde nun sesi belli edilir ve sonra gelen izhar harfine katılmaz.

      اَلْحَمْدُلله  

  Elhamdulillah

derken ﻢْ harfinden sonra yine bir ﻢ veya ﺐ  harfi gelmezse ﻢ sesi izhar edilir yani sonraki harfe katılmadan okunur. Buna dudak izharı denir. Yasin-i şerif’in ilk sayfasında şu örnekler mevcuttur;

 اَكْثَرِهِمْ فَهُمْ             فَهُمْ لأَ  اَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ                       خَلْفِهِمْ سَدّاً

Birincide ekserihim fehum derken mim den sonra fe gelmiş. İkincide fehum la derken mim den sonra la gelmiş. Üçüncüde em lem tunzirhum derken mim den sonra lam ve yine mim den sonra tu gelmiş. Dördüncüde halfihim sedden derken mim den sonra se gelmiş. Bütün bu durumlarda dudak izharı yapılarak mim sesi belirtilir yani izhar edilir.

Peki ﻢْ  harfinden sonra  ﻢ veya ﺐ  gelirse ne olur? Bunun için ihva konusunun sonuna bakınız.

LAM-I TARIF(Elif lam takısı)     أل

ﺍﻞ elif lam takısı bir kelimenin başına geldiğinde o kelimeye belirlilik kazandırır. Mesela belirli bir kitaptan bahsediyorsak kitap kelimesinin başına ﺍﻞ getireceğiz yok eğer herhangi bir kitaptan bahsediyorsak buna gerek yok sadece kelimenin sonu tenvinlenir. İngilizce bilenler için ﺍﻞ karşılığı the seklindedir.    The end.          كتأبُ    أل(belirli bir)   kitap … sonu ötrelenir  كتأبٌ        (herhangi)  bir kitap …. sonu tenvinlenir

أل uygulaması

ألسَّلأَمُ عَلَيْكُم

Esselamü aleyküm

Kural 1

Arapçada belirlilik ifade etmek için kelimenin başına ﺍﻞ takısı getirilir ki buna Lam-ı tarif denir. Bu durumda kelimenin sonundaki tenvin düşer, ötresi kalır. Yani başındaki ﺍﻞ takısından sebep esselamün değil esselamü olur.

Kural 2       ﺍﻞ takısından sonra şemsi harflerden birisi gelirse ﺍﻞ daki lam harfi okunmaz, elif  ise şeddeli olan şemsi harfe bağlanır.

Yukarıda  ألسَّلأمُ   (el selamü) yazıldığı halde ﺍﻞ dan sonra şemsi harflerden ﺱ şeddeli geldiği için     اَسَّلأمُ (esselamü) şeklinde okunur.

ﻮَألسّلام   vesselam

Vesselam derken ﻭ  harfi, ﺍﻞ okunmadan doğrudan şeddeli  ﺱ  harfine bağlanır.

 Kural 3     ﺍﻞ  takısından önce başka bir harf varsa ﺍﻞ okunmadan önceki harf doğrudan şemsi harfe bağlanır. Buna idgam-ı şemsiyye denir. Idgam katmak demektir yani bir harfin diğer bir harfe katılarak okunmasıdır.

Mesela,

ﻮَﺍﻟشَّمْسُ

Derken ortadaki harekesiz ﺍﻞ okunmadan ﻭ  harfi şeddeli ﺶ  harfine katılır.

Yasin-i şerif’te

ﺨَشِىَﺍﻟﺮﱠحْمانَ

Derken idgam-ı şemsiyye vardır.

  ﺍﻟصَّمَدُ    ﷲُ

Derken yine ortadaki harekesiz ﺍﻞ okunmadan ﻪُ harfi şeddeli ﺺ harfine katılır yani idgam edilir ve idgam-ı şemsiyye olur.

ﺍﻠنَّسِ          بِرَبِّ         ﺃَعُوﺬُ    قُلْ

Kul euzu birabbinnas derken de ‘nas’ kelimesinin başındaki eliflam okunmadan ‘be’ harfi şeddeli ‘nun’ harfine katılır ve (birabbinnas) şeklinde okunur.

Kural 4

  ﺍﻞ  takısından sonra kameri harflerden biri gelirse izhar-ı kameriyye yapılır yani elif okunmadan cezimli ‘lam’ önceki harfe bağlanır ve kameriyye harfi kendi harekesiyle okunur.

وَ الْقَمَرُ   

Derken ﺍﻞ ın sadece elifi okunmaz, önceki ‘vav’ harfi cezimli ‘lam’a bağlanır.

       ﺃلْفَلَقِ   بِرَﺐﱢ      ﺃَعُوُﺬُ       ﻗﻞْ          

Derken ‘be’ harfi cezimli ‘lam’a bağlanarak birabbilfelak şeklinde okunur.   

Yasin-i şerif’te

وَ الْقُرْأنَ الْحَكيمِ                 

Derken izhar-ı kameriyye olmaktadır.

 

Ey Mevla’yı Hakkıyla zikreden zat

                            Bizleri de derya misali gönlüne kat